Muzeum Pożarnictwa w Przeworsku powstało z prywatnych zbiorów kolekcjonera i działacza Ochotniczej Straży Pożarnej w Przeworsku – Leona Trybalskiego, żyjącego w latach 1911-1999. Pierwszą wystawę pożarniczą zorganizował na rynku Przeworska 16 września 1956 roku z okazji jubileuszu 60-lecia istnienia Ochotniczej Straży Pożarnej w Przeworsku. Wystawa ta, prezentująca wychodzący z użycia sprzęt strażacki (m.in. hełmy, toporki, aparaty tlenowe, drabiny, sikawki konne, zbiorniki na wodę) stała się zalążkiem przyszłego muzeum pożarnictwa. Przez szereg lat Leon Trybalski działał na polu kolekcjonerstwa i powiększał swój zbiór, bez stałej siedziby i bez pomieszczeń ekspozycyjnych czy magazynowych, aż do lat 70. XX wieku. Dnia 8 czerwca 1974 r. otwarto Muzeum Pożarnictwa w Przeworsku, ulokowane w budynkach dawnych stajni cugowych w obrębie byłego zespołu pałacowego Lubomirskich.
Obecna ekspozycja muzealna, funkcjonująca w ramach Działu Historii Pożarnictwa Muzeum w Przeworsku Zespołu Pałacowo – Parkowego, zawiera ponad 1200 eksponatów obrazujących historię ochrony przeciwpożarowej i straży pożarnych z terenu powiatu przeworskiego i ziemi przemyskiej, od początków ich istnienia, tj. ok. poł. XIX wieku do czasów współczesnych. O szczególnej atrakcyjności zbiorów tego działu decyduje duża ilość i różnorodność eksponatów.
Wśród zgromadzonych muzealiów na szczególną uwagę zasługuje kolekcja sikawek ręcznych przenośnych kubłowych i czterokołowych konnych z końca XIX i początku XX w. (produkcja: W. M. Knaust – Wiedeń, M. Neuman – Kraków, Bracia Bartik – Tarnów, J. Chylewski – Tarnów, Unia Strażacka – Lwów, Lwowskie Biuro Handlowe Z. Majewski, Składnica Straży Pożarnych – Warszawa, Pierwsze Galicyjskie Towarzystwo Akcyjne Budowy Wagonów i Maszyn – Sanok). Przy sikawkach konnych większość elementów konstrukcyjnych wykonana była z metalu, dla załogi przewidziano specjalne siedzenia, a zwijadła, drabiny, bosaki, tłumice znajdowały się na bocznych metalowych uchwytach, w drewnianych skrzyniach mieścił się zapasowy sprzęt bojowy oraz narzędzia do obsługi pompy. Sikawki wyposażono w resory, zapewniając przez to większy komfort jazdy. Oprócz sikawek muzeum posiada wóz rekwizytowy konny produkcji: Waldemar Dittmann, Weimar – Niemcy. Wóz ten przeznaczony był do przewozu motopompy typu „Leopolia”, którą zakupiono dla OSP Przeworsk w 1935 r., pięć lat po groźnym pożarze, który wybuchł w 1930 r. w dzielnicy żydowskiej. Przykładem prymitywnego sprzętu gaśniczego są sikawki podręczne tzw. „szpryce” obsługiwane przez jedną osobę. Szpryc do gaszenia pożarów używano już w XIV wieku, wcześniej jedynym sprzętem pożarniczym były wiadra i beczki z wodą. Na ekspozycji prezentowane są szpryce wykonane z drewna toczonego przez miejscowych cieśli oraz francuska szpryca mosiężna z pocz. XX w.
W muzeum zobaczyć można także mundury strażackie galowe, ćwiczebne i bojowe z okresu międzywojennego, lat 50. i 70. XX wieku. Straże pożarne przywiązywały dużą wagę do umundurowania, mundur potwierdzał przynależność do straży, odróżniał jej członków od innych osób uczestniczących w akcjach pożarowych. Interesująca jest kolekcja hełmów strażackich z XIX i XX w. Są to skórzane i mosiężne hełmy paradne: pruskie, rosyjskie, oraz z okresu zaboru austriackiego, będące dziś arcydziełami rzemiosła. Hełm strażacki paradny jest bardzo ważnym elementem umundurowania strażaka w czasie różnych świąt i uroczystości państwowych, kościelnych i strażackich. Okazale prezentują się również hełmy bojowe plastikowe, niklowane pochodzące z huty „Ludwików” w Kielcach oraz hełmy z blachy stalowej nierdzewnej z lat 50 XX w.
Do eksponowanego sprzętu ratowniczego należą przykłady osobistego uzbrojenia strażaka, używanego bezpośrednio podczas akcji gaśniczych tj. pasy strażackie bojowe wykonane z mocnej taśmy parcianej, pokryte skórą lub wzmocnionym partem, zaopatrzone w skórzaną pochwę, toporek, zatrzaśnik, linkę ratunkową. Osobisty sprzęt strażacki przeciwgazowo – dymowy reprezentują maski przeciwgazowe produkcji polskiej, oraz amerykańskiej z 1939 r., pochłaniacze, i duże aparaty tlenowe w formie plecakowej: produkcji polskiej „Lech”, „Arcus” i niemieckiej „Draeger”, z 1 poł. XX w. Sprzęt ratowniczy to także drabiny strażackie różnych typów, od najmniejszych, przenoszonych ręcznie do większych, przewożonych na sikawkach konnych i samochodach pożarniczych m.in. słupkowa, gonciarska, hakowa, dwuprzęsłowa typu Szczerbowskiego zwana także piramidką. Drabina ta składała się z dwóch oddzielnych przęseł, które można było użytkować oddzielnie albo zestawić ze sobą pod odpowiednim kątem.
Znaczną część ekspozycji zajmuje wodny sprzęt gaśniczy: węże pożarnicze, prądownice, zbieracze, rozdzielacze, pływaki, smoki ssawne, klucze do łączników – narzędzia do obsługi sprzętu gaśniczego. W dalszej części ekspozycji znajdują się również wycofane z użycia motopompy z lat 50 i 60 XX w., produkcji polskiej i niemieckiej, które służą do pobierania wody ze źródła oraz przetłaczania jej pod odpowiednim ciśnieniem i dostatecznej ilości do miejsca pożaru, stanowiąc podstawowy sprzęt gaśniczy straży zawodowych i ochotniczych. Ponadto w zbiorach jest sprzęt oświetleniowy: różnego typu pochodnie parafinowe, naftowe, ropowe, latarnie i latarki karbidowe oraz reflektory używane do oświetlania drogi oraz miejsca akcji ratunkowej w nocy. Urządzenia alarmowe sygnalizujące wybuch pożaru: gongi, trąbki, bekadła, rogi sygnalizacyjne, syreny ręczne. Nowoczesne przykłady sprzętu tego typu mają zastosowanie do dnia dzisiejszego wszędzie tam, gdzie działają ochotnicze straże pożarne.
Uzupełnieniem ekspozycji są mniejsze pamiątki pożarnicze takie jak: medale, odznaczenia, dystynkcje funkcyjne, spinki do hełmów, guziki do mundurów, gwoździe sztandarowe, pieczęcie, związane z działalnością straży pożarnych w Przeworsku i regionie, puchary zdobywane w zawodach sportowo – pożarniczych, które w naszym kraju mają długoletnią tradycję i cieszą się ogromną popularnością w szeregach strażackich. Archiwalne fotografie i dokumenty obrazujące dzieje pożarnictwa regionu przeworskiego m.in. dokument Antoniego Lubomirskiego z dnia 16 sierpnia 1762 r., dotyczący: „zachowania naypilniejszey ostrożności od ognia”, min: obowiązku stawiania wysokich murowanych kominów, posiadania przy domach kadzi na wodę, drabin, osęk oraz określający obowiązki stróżów miejskich nocnych względem „pilności ognia i złodzieja”; wykaz towarzyszy OSP w Przeworsku 1896r., Księga Protokołów OSP w Przeworsku 1924 – 1938.
W muzealnym archiwum utworzonym przez Leona Trybalskiego zgromadzone zostało blisko 400 jednostek archiwalnych zawierających akta i dokumenty do dziejów ochotniczych straży pożarnych z terenu ziemi przemyskiej, dyplomy z zawodów sportowo – pożarniczych, akta prawne dotyczące ochrony przeciwpożarowej, kalendarze strażackie, dyplomy, świadectwa, legitymacje, statuty, czasopisma i książki o tematyce pożarniczej, oryginały i kopie kronik, katalogi sprzętu pożarniczego.
Oprócz dokumentów muzeum posiada bogaty zbiór fotografii archiwalnych liczący blisko 1600 pozycji inwentarzowych, kilkanaście maszynopisów – opracowań Leona Trybalskiego, opatrzonych bogatym materiałem fotograficznym oraz 15 tematycznych albumów, w których znajduje się łącznie 475 fotografii. Fotografie te obrazują historię straży pożarnych z terenu powiatu przeworskiego, województwa podkarpackiego, a także z odległych zakątków Polski. Powstawały na życzenie strażaków, zamówienie lub wykonywane były przez fotografów amatorów. Można je podzielić na: fotografie portretowe członków ochotniczych straży pożarnych, reprezentacyjne portrety grupowe, zdjęcia z zawodów pożarniczych, uroczystości strażackich, klęsk żywiołowych, strażackich orkiestr dętych, budynków (strażnic) oraz fotografie Zakładowej Straży Pożarnej Cukrowni Przeworsk, której członkowie rekrutowali się spośród pracowników. Najstarsze, a zarazem najcenniejsze fotografie pochodzą z końca XIX wieku, z okresu międzywojennego, w ozdobnym passe-partout, wykonane przez fotografa Piotra Ostrowskiego oraz z lat powojennych. Na szczególną uwagę zasługuje karta korespondencyjna, wydana około 1900 r., przez Antoniego Hannaka. Przedstawia ona „ Straż Pożarną Ochotniczą z Przeworska”
Nad całością przeworskich zbiorów czuwa patron strażaków – Święty Florian – rzeźbiona w drewnie, polichromowana figurka z 1823 roku.
