Dział Historii Pożarnictwa zajmuje budynki dawnych stajni cugowych. Zbiory zgromadzone zostały dzięki pasji kolekcjonerskiej Leona Trybalskiego, którego rodzina przez kilka pokoleń związana była z dziejami miejscowej Straży Pożarnej. Kolekcję tę udostępniono do zwiedzania już w 1956 r. W latach 1990 i 1996 po przeprowadzeniu remontów kolejnych pomieszczeń przeznaczonych na cele wystawiennicze ekspozycja została znacznie powiększona i zyskała obecną aranżację.
Prezentowane eksponaty obrazują historię straży pożarnych na terenie ziemi przeworskiej oraz w niektórych odleglejszych zakątkach Małopolski, od początków ich istnienia tj. ok. poł. XIX w. do czasów nam współczesnych. O szczególnej atrakcyjności zbiorów tego działu decyduje duża ilość i różnorodność eksponatów. Do najciekawszych spośród nich należy niewątpliwie zaliczyć sikawki ręczne przenośne i czterokołowe o zaprzęgu konnym takich producentów jak: W. M. Knaust w Wiedniu, Unia Strażacka we Lwowie, M. Neumann w Krakowie, czy Bracia Bartik w Tarnowie oraz drewniane i mosiężne szpryce, których zastosowanie do gaszenia pożarów notowane było już w XIV w. Nie mniej interesująca jest kolekcja hełmów strażackich z XIX i XX w., wśród której na szczególną uwagę zasługują oficerskie hełmy paradne z okresu zaboru austriackiego będące dziś arcydziełami rzemiosła. Okazale prezentują się również kolekcje mundurów, odznaczeń, wyróżnień i medali, które na przestrzeni lat odróżniały strażaków od innych osób uczestniczących w akcjach ratowniczych, potwierdzały przynależność do straży i popularyzowały w społeczeństwie organizacje strażackie.
Wśród licznie zgromadzonych zbiorów nie brak także sprzętu bojowego używanego bezpośrednio podczas akcji gaśniczych. Odnaleźć tu można różnego rodzaju sprzęt gaśniczy: węże pożarnicze, pływaki, smoki, prądownice; sprzęt ratowniczy: strażackie pasy bojowe, zatrzaśniki, linki strażackie; sprzęt burzący: topory i bosaki; różnego rodzaju drabiny pożarnicze, sprzęt oświetleniowy oraz urządzenia alarmowe: syreny, gongi, bekadła i trąbki. Uzupełnienie tej bogatej kolekcji stanowi współczesny, aczkolwiek wyparty już z użytku przez urządzenia najnowszej generacji, sprzęt gaśniczy będący wyposażeniem wysoko wykwalifikowanych jednostek ratowniczych. Ma on, o czym najlepiej przekonać się osobiście, coraz mniej wspólnego z najprostszym wyposażeniem używanym w początkach istnienia ochotniczych oddziałów straży pożarnych zrzeszonych w Związkach Floriańskich.
Zwiedzając ekspozycje Działu Historii Pożarnictwa mamy niepowtarzalną okazję do zapoznania się z niezwykłym postępem techniki ratowniczej jaka dokonała się na przestrzeni ostatnich 150 lat.
Przeczytaj także: Historia ochrony przeciwpożarowej w Polsce.
