Miesięczne archiwum: Wrzesień 2014

Rzecz o sztuce robienia cukru z buraków, czyli historia Cukrowni w Przeworsku – nowa wystawa czasowa

 

„Rzecz o sztuce robienia cukru z buraków, czyli historia Cukrowni w Przeworsku” to tytuł wystawy czasowej, która od 21 września do końca listopada b. r. prezentowana będzie w Muzeum w Przeworsku. ZAPRASZAMY NA WERNISAŻ WYSTAWY  W NAJBLIŻSZĄ NIEDZIELĘ – 21 LISTOPADA 2014 R. O GODZ 16.30, W GALERII „MAGNEZ”.

Dzięki osobistym zabiegom Księcia Andrzeja Lubomirskiego, 6 listopada 1894 roku ukonstytuowało się Galicyjskie Akcyjne Towarzystwo Przemysłu Cukrowniczego w Przeworsku. Celem Towarzystwa była budowa i prowadzenie cukrowni na terenie wsi Budy Przeworskie, położonej ok. 1 km od Przeworska. W 1895 roku cukrownia ruszyła, produkując wyłącznie cukier surowy, jej pierwszym dyrektorem został Ignacy Rosiński. Pierwsze lata produkcji nie przyniosły spodziewanych rezultatów finansowych, dopiero budowa rafinerii w 1899 r. spowodowała, że cukier z przeworskiej fabryki stał się towarem luksusowym, trafiającym w gusta najwybredniejszych klientów, także zagranicznych.

Podczas I wojny światowej wycofujące się wojska rosyjskie po przegranej pod Gorlicami, przechodząc przez Przeworsk podpaliły Cukrownię 12 maja 1915 roku. Z pożaru ocalała jedynie rafineria, magazyny i budynki mieszkalne. Wzrost produkcji w cukrowni zaczął być widoczny dopiero w latach 20. XX w. Kryzys z 1929 r. zahamował dalszy rozwój fabryki, produkcja stała się nieopłacalna, pewna poprawa nastąpiła na początku lat 30. XX w. i w kolejnych latach sytuacja cukrowni stawała się coraz lepsza.

Dobra koniunktura została przerwana wybuchem II wojny światowej i zbombardowaniem cukrowni w dniu 7 września 1939 r. Mimo tego, pracownicy w prowizorycznych warunkach rozpoczęli kampanię w 1940  r., kiedy cukrownia znalazła się pod zarządem niemieckim. W takich warunkach fabryka działała do 27 lipca 1944 r., kiedy Przeworsk opuściły wojska niemieckie. Jesienią 1944 r. władze PKWN mianowały dyrektorem cukrowni inż. Jerzego Łękawskiego a pierwsza powojenna kampania cukrownicza przeprowadzona została na przełomie 1944 i 1945 r.

W latach 50. XX w. zmodernizowano fabrykę zaopatrując ją w nowoczesne urządzenia i maszyny, powiększał się areał plantacyjny. W 1975 r. Cukrownia przestała być samodzielnym przedsiębiorstwem i weszła w skład Przedsiębiorstwa Państwowego „Cukrownie Lubelskie”. W latach 80. XX cukrownia stała się kombinatem, w skład którego wchodziła Wytwórnia Drożdży Paszowych i należała do pierwszej dziesiątki najlepszych cukrowni w Polsce, na 78 istniejących. Odgrywała bardzo istotną rolę w rozwoju gospodarczym miasta i regionu, mawiano że: „Przeworsk Cukrownią stoi”.

W 1995 roku cukrownia przeworska przekształcona została w Spółkę Skarbu Państwa i funkcjonowała pod nazwą Cukrownia „Przeworsk” S.A do 2002 r. Od lipca 2002 r. do września 2003 r. cukrownia znalazła się w stanie upadłości, 26 września nastąpił zakup cukrowni przez Sϋdzucker Garbów Spółka z o. o., a w czerwcu 2004 r. zakład przejęty został przez Cukier Małopolski S.A w Kazimierzy Wielkiej. Ostatnia kampania cukrownicza miała miejsce w 2003 r., przy której zatrudnionych było 300 pracowników stałych i 350 sezonowych. Ostatnim właścicielem cukrowni była firma B&P Bauer Engineering – producent linii technologicznych do przetwórstwa owoców.

Decyzja o wyburzeniu cukrowni zapadła na początku 2008 r. a wczesną wiosną większość zabytkowych budynków dawnej Cukrowni „Przeworsk” przestała istnieć.

Na wystawie zaprezentowane zostaną przedwojenne, archiwalne fotografie i akcje przeworskiej cukrowni, Księgi Protokołów z Walnych Zgromadzeń Akcjonariuszy cukrowni od momentu jej powstania do wybuchu II wojny światowej, przedwojenne głowy cukru, sztandary, trofea sportowe, pamiątki na jubileusz 100-lecia cukrowni, kroniki z kolonii organizowanych dla dzieci pracowników fabryki, wspomnienia i relacje pracowników, etc. etc. Wystawa pokaże wzloty i upadki fabryki, aż do jej gorzkiego końca – wyburzenia.

Fundatorzy słodkiego poczęstunku podczas wernisażu:  Sϋdzucker Polska i Polski Cukier Krajowa Spółka Cukrowa.

Wystawie towarzyszą lekcje muzealne.

Małgorzata Wołoszyn

cukier

MUZEA BEZ BARIER – koalicja muzeów polskich i ukraińskich na rzecz profesjonalnej obsługi niepełnosprawnego zwiedzającego

Muzeum w Przeworsku bierze udział w projekcie „MUZEA BEZ BARIER – koalicja muzeów polskich i ukraińskich na rzecz profesjonalnej obsługi niepełnosprawnego zwiedzającego”. Projekt został opracowany z myślą o inkluzji kulturowej osób dotkniętych  różnymi dysfunkcjami  oraz o zwiększeniu liczby muzeów dostępnych dla tych osób.  Projekt kieruje się wytyczną, iż muzeum XXI wieku jest otwarte dla wszystkich zwiedzających, dostępne dla osób niepełnosprawnych niezależnie od rodzaju niepełnosprawności. Porozumienie intencyjne zostało zawarte 9 września 2014 r. w Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli, które pełni funkcję koordynatora projektu. Projekt dofinansowany ze środków Programu Współpracy Transgranicznej  Polska – Białoruś – Ukraina 2007-2013.
Fot. FB – Muzeum Regionalne  w Stalowej Wolimuzea bez

EDUKACJA MUZEALNA W ROKU SZKOLNYM 2014/2015

Zapraszamy do udziału w lekcjach muzealnych  w naszym Muzeum w roku szkolnym 2014/2015. Lekcje są prowadzone przez pracowników merytorycznych Działu Historii Miasta i Regionu oraz Działu Historii Pożarnictwa – historyków i etnografa. Lekcje mają formę wykładu, podczas którego uczestnicy zapoznają się z eksponatami muzealnymi. Wykład ilustrowany jest również prezentacją multimedialną. Zajęcia mogą także odbywać się w formie warsztatów. W tym roku szkolnym proponujemy kilka nowych  tematów: „Rzecz o sztuce robienia cukru z buraków, czyli historia Cukrowni w Przeworsku” – lekcja towarzyszy czasowej wystawie historycznej,  „Jak zmieniały się formy bojowych wozów strażackich” – lekcja połączona z prezentacją odrestaurowanego samochodu bojowego Dodge, „Opowieść o drzewku wigilijnym” – lekcja towarzyszy czasowej wystawie etnograficznej w sezonie grudzień 2014-styczeń 2015. Szczegółowy spis tematów oraz warunki uczestnictwa:

OFERTA EDUKACYJNA MUZEUM PRZEWORSKU NA ROK SZKOLNY 2014/2015

OPŁATA ZA LEKCJĘ MUZEALNĄ WYNOSI: 2 ZŁ OD UCZNIA

DZIAŁ HISTORII MIASTA I REGIONU – HISTORIA

Lekcje prowadzi mgr Małgorzata Wołoszyn, tel. 16-648-71-45 wew. 25

  1. Rzecz o sztuce robienia cukru z buraków, czyli historia Cukrowni w Przeworsku – lekcja towarzyszy wystawie czasowej  w okresie: od września do  30.11.2014.
  2. Dawny Przeworsk w pocztówce i fotografii do 1944 r. – zajęcia ilustrowane slajdami.
  3. Życie codzienne w Przeworsku w czasie II wojny światowej.
  4. „Mówić prosto o rzeczach trudnych – przeworski wrzesień” – lekcja dla klas II-III szkół podstawowych.
  5. Losy przeworskich Żydów.
  6. Korzenie tradycji rodzinnej – przeworskie rody mieszczańskie w XVIII-XX w.
  7. Mistrz i jego warsztat – rola cechów rzemieślniczych w życiu miasta.
  8. Życie codzienne w pałacu magnackim w XIX w.
  9. Ordynacja Przeworska Książąt Lubomirskich.
  10. „O starym Przeworsku gawęda” – historia Przeworska.
  11. Przeworsk – miasto obronne.
  12. Ruch niepodległościowy w Przeworsku: powstanie listopadowe, powstanie styczniowe, Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”.
  13. „Kultura przeworska” – co współczesny przeworszczanin powinien wiedzieć o kulturze przeworskiej – zajęcia ilustrowane slajdami.
  14. Zabytki Przeworska.
  15. Z wizytą w muzeum – co to jest muzeum? Odkrywanie muzeum i zgromadzonych w nim eksponatów.
  16. Przeworsk znany i nieznany – propozycja lekcji muzealnej w formie wycieczki po mieście. Uwaga! Opłata za przewodnika wynosi 50 zł (grupa zorganizowana).

DZIAŁ HISTORII MIASTA I REGIONU – ETNOGRAFIA

Lekcje prowadzi mgr Katarzyna Ignas, tel. 16- 648-71-45 wew. 25

  1. Dawne zabawki wiejskie, drewniane i gliniane.
  2. Skąd się wzięło muzeum ?
  3. Magiczny czas świąt Bożego Narodzenia.
  4. Dawne kolędowanie na wsiach przeworskich.
  5. Zapust, czyli wiejski karnawał.
  6. Od wstępnej środy przez śródpoście do oblewanego poniedziałku – obrzędowość Wielkiego Postu i Wielkanocy na wsi przeworskiej.
  7. Kult Bożego Grobu, bębnienie i „turki” w Przeworsku – wielkopostne zwyczaje miejskie.
  8. Święcenie roślin – cykl obrzędów letnich na wsi przeworskiej.
  9. Ludowy strój przeworski.
  10. Od zmówin do białego wieńca – wiejskie wesele przeworskie.
  11. Tradycyjne rzemiosła wiejskie: garncarstwo i druciarstwo, plecionkarstwo, bednarstwo, dawne techniki obróbki drewna – drążenie i żłobienie.
  12. Polska sztuka ludowa – tematyka, techniki, style.
  13. Dom przysłupowy, węgieł na obłap, gonty i kiczka – regionalne budownictwo drewniane (na przykładzie skansenu Pastewnik).
  14. „Nalejcie wosku na wodę ujrzycie swoją przygodę” – kawalerskie i panieńskie wróżby w wigilie św. Katarzyny i św. Andrzeja.
  15. Święty Mikołaj Biskup w tradycji i kulcie religijnym.
  16. Opowieść o drzewku wigilijnym – lekcja towarzyszy wystawie czasowej w dniach 07.12.2014-01.02.2015.

DZIAŁ HISTORII POŻARNICTWA

Lekcje prowadzi mgr Wojciech Kruk, tel. 16 -648-81-65

  1. Jak zmieniały się formy bojowych wozów strażackich  – prezentacja odrestaurowanego samochodu bojowego Dodge.
  2. Dzieje Ochotniczej Straży Pożarnej w Przeworsku.
  3. Gaszenie pożarów dawniej i dziś – rozwój techniki gaśniczej na przestrzeni wieków.
  4. Hełmy używane w polskich strażach pożarnych od połowy XIX w. do współczesności.
  5. Zasłużeni działacze polskiego pożarnictwa.
  6. Święty Florian – patron chroniący od ognia.
  7. Budowa i obsługa dawnego sprzętu pożarniczego.

DZIAŁ REWALORYZACJI PARKU

Lekcje prowadzi mgr inż. Grzegorz Drabik, tel. 502 216 533

  1. Rozpoznawanie drzew na podstawie budowy morfologicznej.
  2. Epidemie szkodników w przyrodzie na przykładzie Szrotówka kasztanowcowiaczka – szkodnika kasztanowców.
  3. Kompleksowa pielęgnacja trawników.
  4. Róże pienne – tajniki hodowli i pielęgnacji.

TEMATY LEKCJI MUZEALNYCH ADRESOWANYCH DO WYCHOWANKÓW PRZEDSZKOLI, KLAS „0” I ŚWIETLIC

OPŁATA ZA LEKCJĘ MUZEALNĄ WYNOSI:  1 ZŁ

TEL. KONTAKTOWY  MUZEUM W PRZEWORSKU  16 648 71 45 wew. 25.

  1. Jak dawniej gaszono pożary ? – lekcja prowadzona jest w salach Muzeum Pożarnictwa  w Przeworsku. Dzieci zapoznają się z zabytkowymi sikawkami (ręcznymi i konnymi) służącymi  do gaszenia pożarów. Umożliwia się dzieciom samodzielne uruchomienie wybranego strażackiego sprzętu bojowego.
  2. Legendy przeworskie (legenda o lipie Sobieskiego, legenda o przeworskich podziemiach, legenda o mufku futrzanym) – lekcja odbywa się w wybranych salach pałacu Lubomirskich. Dzieci zapoznają się z legendami dotyczącymi  postaci  historycznych, związanych z pałacem w Przeworsku. Lekcja może być połączona z zajęciami plastycznymi, podczas których dzieci ilustrują wybraną legendę.
  3. Życie codzienne książąt Lubomirskich w przeworskim pałacu – lekcja odbywa się we wnętrzach pałacowych. Dzieci dowiadują się jak wyglądało życie codzienne mieszkańców pałacu. Lekcja może być połączona z zajęciami plastycznymi.
  4. Świat naszych dziadków i pradziadków – dzieci zapoznają się z przedmiotami – eksponatami muzealnymi, które wyszły z użycia  i  przedmiotami, których nadal się używa, choć ich forma uległa zmianie.  Lekcja może być połączona z zajęciami plastycznymi, podczas których dzieci rysują przedmioty  – eksponaty muzealne, zestawiając je z przedmiotami współczesnymi.
  5. Przeworsk znany i nieznany  - zwiedzanie Przeworska  dla najmłodszych (4 trasy wycieczkowe do wyboru: 1. Pałac  Lubomirskich – Kościół farny, 2.Pałac Lubomirskich – Ratusz, 3. Pałac Lubomirskich –  Klasztor OO. Bernardynów, 4. Pałac Lubomirskich  – Kopiec tatarski) Zwiedzanie trwa ok. 45 min. UWAGA ! Opłata za przewodnika wynosi: 30 zł.
  6. Kolorowy strój ludowy – dzieci zapoznają się z eksponatami – elementami przeworskiego ludowego stroju odświętnego. Następnie kolorują konturowy rysunek stroju ludowego. (kolorowanka, kredki)
  7. Legenda o Świętym Mikołaju Biskupie – dzieci poznają historię życia św. Mikołaja ilustrowaną materiałem ikonograficznym. Zapoznają się z eksponatami związanymi z kultem świętego (rózga, pieczywo figuralne „mikołaje”, strój Mikołaja, Diabełka i Aniołka). Na zakończenie zajęć  przygotowują pocztówkę z wizerunkiem św. Mikołaja.  (karteczki tekturowe A6, kredki)
  8. Papierowy aniołek na drzewko – dzieci zapoznają się ze sposobami wykonywania dawnych ozdób choinkowych z papieru i bibuły. Wykonują samodzielnie aniołka, używając gotowej główki papierowej i bibuły. (główki, bibuła, nitka)
  9. Najprostsza palma przeworska – podczas zajęć dzieci dowiadują się o wierzeniach związanych z palmą wielkanocną. Wykonują  tradycyjną palmę przeworską  z czterech roślin: trzciny, jałowca, kłokoczki i bazi. (rośliny, wstążka)
  10. Pisanka „oklejanka” – dzieci wykonują   pisankę techniką aplikacyjną – oklejania bibułą jaja gotowanego, klejem sporządzonym z mąki i wody. Poznają najstarsze motywy zdobnicze i dowiadują się o symbolice jaja. (jajo gotowane, klej – mąka + woda, bibuła)
  11. Gry, zabawy, wyliczanki, zagadki – lekcja w plenerze (teren Zespołu Pałacowo-Parkowego). Uczestnicząc aktywnie w lekcji dzieci  zapoznają się z dawnymi wiejskimi grami i zabawami, uczą się wyliczanek, odgadują zagadki. Lekcja odbywa się przy sprzyjających warunkach w parku na terenie Zespołu Pałacowo-Parkowego w Przeworsku.

 

 

OLYMPUS DIGITAL CAMERA